Cyberbezpieczeństwo (ang. cybersecurity) to zbiór praktyk, technologii i procesów mających na celu ochronę systemów komputerowych, sieci, urządzeń oraz danych przed zagrożeniami cybernetycznymi, takimi jak ataki hakerskie, malware, ransomware, phishing, i inne formy cyberprzestępczości. Obejmuje ono działania mające na celu zapobieganie, wykrywanie i reagowanie na zagrożenia oraz minimalizowanie skutków potencjalnych incydentów.
Najczęstsze zagrożenia w cyberprzestrzeni:
- Phishing – atak polegający na podszywaniu się przez cyberprzestępcę pod inne osoby lub instytucje, takie jak kontrahenci, banki, serwisy płatności online czy urzędy. Celem jest nakłonienie ofiary do wykonania określonych działań, które wydają się być poleceniami legalnych podmiotów.
- Malware – złośliwe oprogramowanie mające na celu zakłócenie działania komputerów, systemów lub urządzeń mobilnych bez wiedzy użytkownika. Obejmuje wirusy, robaki, konie trojańskie oraz programy szpiegujące. Może służyć do kradzieży danych, haseł, pieniędzy lub blokowania dostępu do urządzeń.
- DDoS (rozproszona odmowa usługi) – atak polegający na zmasowanych, zautomatyzowanych próbach skorzystania z usługi online z wielu komputerów jednocześnie. Skutkuje to przeciążeniem zasobów, spowolnieniem lub całkowitym zablokowaniem działania systemu. Celem może być wyłudzenie danych lub odwrócenie uwagi od innych ataków.
- Ransomware – rodzaj złośliwego oprogramowania, które blokuje dostęp do systemu lub danych i żąda okupu za ich odblokowanie. Atakujący szyfruje pliki na komputerze ofiary i informuje o konieczności zapłaty, aby odzyskać dostęp. Często ataki te wymuszają szybkie działania przez groźby usunięcia lub ujawnienia danych.
- Spyware – oprogramowanie szpiegujące, które zbiera informacje o użytkowniku bez jego wiedzy, np. historię przeglądania, dane osobowe, hasła, czy dane bankowe. Może działać w tle, monitorując działania użytkownika i przesyłając zebrane dane atakującym.
- Keylogger – narzędzie, które rejestruje każde naciśnięcie klawisza na klawiaturze. Atakujący może w ten sposób przechwycić hasła, dane logowania czy inne poufne informacje, w tym dane kart płatniczych.
- Man-in-the-Middle (MitM) – atak, w którym napastnik przechwytuje komunikację między dwoma stronami, podszywając się pod jedną z nich. Może to prowadzić do kradzieży danych lub manipulacji informacjami przesyłanymi między użytkownikami a serwerami, np. podczas transakcji online.
- SQL Injection – atak polegający na wstrzykiwaniu złośliwego kodu SQL do aplikacji internetowej. Pozwala to atakującemu na uzyskanie dostępu do baz danych, wykradanie, modyfikowanie lub usuwanie danych, a nawet przejęcie kontroli nad serwerem.
- Brute Force Attack – metoda polegająca na systematycznym próbowaniu wszystkich możliwych kombinacji haseł, aż do ich odgadnięcia. Atakujący może wykorzystać automatyczne narzędzia do szybkiego przetestowania wielu haseł i uzyskania dostępu do kont użytkowników.
- Zero-Day Exploit – wykorzystanie luk w oprogramowaniu, które nie zostały jeszcze odkryte lub naprawione przez producenta. Atakujący mogą używać takich luk do uzyskania dostępu do systemów, zanim zostaną wydane poprawki bezpieczeństwa.
- Cryptojacking – atak, w którym złośliwe oprogramowanie przejmuje zasoby obliczeniowe urządzenia, aby wykorzystywać je do kopania kryptowalut bez wiedzy właściciela. Może prowadzić do spowolnienia działania urządzeń i zwiększenia zużycia energii.
- Rootkit – oprogramowanie, które umożliwia atakującemu ukrycie obecności innych złośliwych programów w systemie oraz zapewnia im dostęp do systemu bez wiedzy użytkownika. Rootkity są trudne do wykrycia i mogą działać przez długi czas niezauważone.
- Korzystaj ze sprawdzonego oprogramowania antywirusowego i antyspyware.
- Regularnie aktualizuj system operacyjny, aplikacje oraz bazy wirusów.
- Regularnie skanuj komputer programem antywirusowym.
- Korzystaj z uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA) – włącz tę funkcję wszędzie, gdzie to możliwe, aby dodatkowo zabezpieczyć swoje konta. Dzięki temu nawet jeśli hasło zostanie przejęte, atakujący będzie potrzebował drugiego elementu uwierzytelnienia (np. kodu SMS lub aplikacji).
- Sprawdzaj adresy URL stron internetowych – upewnij się, że odwiedzane strony mają prawidłowy adres i protokół HTTPS (zielona kłódka w przeglądarce). Unikaj witryn, które wyglądają podejrzanie lub mają nietypowe nazwy domen.
- Wyłącz funkcje automatycznego łączenia z sieciami Wi-Fi – unikaj automatycznego łączenia się z otwartymi, publicznymi sieciami Wi-Fi, które mogą być mniej bezpieczne i łatwe do przechwycenia przez atakujących.
- Uważaj na nieznane aplikacje i rozszerzenia przeglądarki – instaluj tylko sprawdzone aplikacje z zaufanych źródeł (takich jak oficjalne sklepy z aplikacjami) i regularnie przeglądaj zainstalowane rozszerzenia przeglądarki, aby upewnić się, że nie zawierają złośliwego oprogramowania.
- Regularnie usuwaj pliki cookies i historię przeglądania – chroni to Twoją prywatność i zmniejsza ryzyko przechwycenia danych przez złośliwe strony.
- Korzystaj z wirtualnej sieci prywatnej (VPN) – VPN szyfruje ruch internetowy, co pomaga chronić Twoje dane, zwłaszcza gdy korzystasz z publicznych sieci Wi-Fi.
- Unikaj dzielenia się zbyt dużą ilością danych w mediach społecznościowych – ujawnianie szczegółów dotyczących codziennego życia, takich jak miejsce pracy, adresy, czy daty urodzenia, może ułatwić atakującym zebranie informacji potrzebnych do oszustwa.
- Ogranicz dostęp aplikacji do danych i uprawnień – instalując aplikacje na urządzeniach mobilnych, sprawdzaj, jakie uprawnienia są wymagane i udzielaj tylko tych, które są konieczne do prawidłowego działania aplikacji.
- Sprawdzaj ustawienia prywatności na kontach w mediach społecznościowych – dostosuj je tak, aby Twoje informacje były widoczne tylko dla zaufanych osób, a nie dla wszystkich użytkowników internetu.
- Unikaj klikania w reklamy internetowe – zwłaszcza te, które wydają się podejrzane lub oferują nierealistyczne korzyści. Takie reklamy mogą prowadzić do stron zawierających złośliwe oprogramowanie.
- Edukacja i świadomość – bądź na bieżąco z nowymi zagrożeniami cyberbezpieczeństwa i ucz się, jak je rozpoznawać. Regularnie przeglądaj informacje z zaufanych źródeł na temat bezpieczeństwa w sieci.
- Nie otwieraj plików z nieznanych źródeł.
- Unikaj klikania w linki z podejrzanych e-maili oraz nie otwieraj załączników do takich wiadomości.
- Nie podawaj danych osobowych w serwisach, których wiarygodność nie jest potwierdzona.
- Szyfruj poufne dane przesyłane e-mailem.
- Nie podłączaj do komputera urządzeń zewnętrznych (np. pendrive'ów) o nieznanym pochodzeniu.
- Stosuj tzw. "mocne" hasła, które składają się z co najmniej 12 znaków, zawierając cyfry, wielkie i małe litery oraz znaki specjalne.
- Używaj różnych haseł do różnych usług.
- Nie udostępniaj nikomu swoich haseł.
- Regularnie zmieniaj hasła.
- Włącz opcje ochrony prywatności w przeglądarce internetowej.
- Unikaj korzystania z publicznych sieci Wi-Fi podczas realizowania transakcji finansowych.
- Twórz kopie zapasowe danych i szyfruj je.
